De technologiefetish van de Nederlandse politiek

Er zijn maar weinig leden van de Tweede Kamer die een fatsoenlijke technische achtergrond hebben, en dat is zo af en toe helaas goed te merken. De gehele politiek lijkt groot voorstander te zijn van elk gebruik van technologie, zonder daarbij ook maar enige kanttekeningen te plaatsen. Het is dus ook geen wonder dat er de afgelopen jaren het nodige gepruts is geweest met technische dossiers.

Zo klonk er bij de verkiezingsuitzending vanavond weer dom geklaag van o.a. Charles Groenhuijsen en Wouke van Scherrenburg – die ik verder overigens hoog heb zitten – dat het zo onnodig was dat we tot laat in de nacht moesten wachten op de uitslag, alleen maar vanwege “een kluppie rare nerds”. Natuurlijk zou het fijner zijn als er geen blik vrijwilligers de hele nacht papieren stemmen hoeft te gaan tellen, en als de politieke junkies onder ons niet de hele avond naar Herman van der Zande hoeven te staren terwijl die de uitslag in elke van de 400 gemeenten oplepelt. Maar is dat ene nachtje extra wachten nou zo’n ontzettend groot probleem? En moeten we daarvoor de betrouwbaarheid en transparantie van de verkiezingen – en dus de democratie – riskeren?

Door alles te centraliseren – één van de consequenties van in ieder geval de vorige generatie stemcomputers – wordt grootschalige fraude vrij gemakkelijk, en het digitaliseren maakt het vrijwel onmogelijk voor waarnemers het proces goed te observeren. Stemmen op de computer is geenzins goedkoper dan op papier. Toch willen verschillende politieke partijen opnieuw investeren in electronisch stemmen – inclusief de partij waar ik zelf lid van ben. In zijn recente column op Webwereld gaat Arjen Kamphuis in op de vraag waarom ook verbeterde stemcomputers een slecht idee zijn. Naast alle technische bezwaren is het natuurlijk de vraag of die tientallen miljoenen niet beter besteed kunnen worden.

Maar het gaat niet alleen mis bij stemcomputers. Het Electronisch Patiënten Dossier (EPD), de OV-Chipkaart en de bewaarplicht zijn andere grote voorstellen die een forse en risicovolle investering in technologie vereis(t)en en waarvan het netto nut op z’n minst onduidelijk is. Technologie is een middel – maar geen wondermiddel – en mag geen doel op zich zijn.

Berlin Ostbahnhof

Ik zit een paar uur op het Ostbahnhof, wachtend op de eerstvolgende trein terug naar huis.

Er zijn maar weinig dingen troostelozer dan het aangezicht van een treinstation bij nacht. Buiten is het donker, maar binnen verspreiden de TL buizen nog op volle sterkte hun depressieve kunstlicht. Door de grote, brede gangen – bedoeld voor het verwerken van grote massa’s reizigers – strompelt nog slechts een enkele nachtbraker. Schoonmakers schokken achter grote veegmachines aan, in een poging de vloer weer iets minder vettig en bruingetint te maken.

De bankjes in de hoeken waar over een paar uur weer de forenzen hun krantje zitten te lezen worden nu nog bevolkt door slechts een paar jongeren die net terug komen uit de kroeg, reizigers die wachten op de eerste trein en een combinatie van dronkelappen en zwervende geestelijk gestoorden.

Af en toe lopen er een aantal politieagenten langs. Ze sturen hier en daar iemand naar buiten die het voor elkaar heeft gekregen op de harde houten bankjes in slaap te vallen. Blijkbaar geen ongevaarlijke taak, want ze laten zich nooit met minder dan drie man zien. Later in de nacht komen ze opeens langs met in hun midden twee schuldig kijkende mannen waarvan er één een los wiel in z’n hand vasthoudt en de ander een fiets meesleept. Fietsendieven, misschien?

Naast me zitten twee meisjes in korte rokjes en hoge hakken die uit Essex komen, iets wat ook aan hun accent goed te horen (en aan hun makeup te zien) is. Ze wachten vol ongeduld tot de McDonald’s tegenover ons weer open gaat. Blijkbaar ontbreekt er iets aan de shoarma-boer om de hoek waar de stoeltjes nog niet op de tafels staan.

Aan de andere kant van het station staat een man met een onverzorgde baard al zeker een half uur onbewogen naar een muur te staren. Hij schrikt alleen op wanneer een verward uitziende vrouw luid schreeuwend langs hem strompelt. Net als de andere mensen in zijn buurt doet hij alsof hij haar niet ziet of hoort, en laat haar haar gang gaan. Alleen de mensen aan de andere kant van het station kijken geïrriteerd op.

Langzaam kruipt de klok richting vier uur. M’n buren beginnen door te krijgen dat ze nog tot minstens vijf uur op hun BigMac zullen moeten wachten, en houden het voor gezien. Langzaam zwalken ze het station uit.

Niet lang daarna verschijnt mijn trein op het grote bord midden in de hal, en zorg ik ook dat ik wegkom. Veel verder in Verne’s “20,000 leagues under the sea” ben ik niet gekomen, maar het saaie deel van de nacht is weer voorbij.